گمرک به عنوان مرزبان اقتصادی کشور، نقشی اساسی در تنظیم تجارت بین‌المللی و حراست از مرزهای اقتصادی ایفا می‌کند. این دروازه ورود و خروج کالا به کشور، با اعمال قوانین و مقررات خاص خود، بر تبادل کالا و محصولات بین ایران و سایر کشورهای جهان نظارت دارد.
در این مقدمه، به بررسی برخی از مفاهیم کلیدی در گمرک می‌پردازیم که درک آنها برای فعالان اقتصادی، صادرکنندگان و واردکنندگان کالا ضروری است.
1. تعرفه گمرکی:
- عوارض و مالیاتی که دولت به ازای ورود یا صدور کالا به کشور اخذ می‌کند.
- نرخ تعرفه برای هر کالا در کتاب تعرفه گمرکی مشخص شده است.
- شامل دو بخش حقوق گمرکی (4 درصد) و سود بازرگانی (تعیین شده توسط دولت) است.
2. حقوق گمرکی:
- 4 درصد از ارزش CIF کالا و به‌منظور حمایت از تولید داخلی اخذ می‌شود.
3. سود بازرگانی:
- نرخ آن توسط دولت برای هر کالا تعیین می‌شود و از 5 تا 100 درصد ارزش CIF کالا متغیر است.
4. ارزش CIF:
- قیمت تمام شده کالا به همراه هزینه حمل و نقل و بیمه تا بندر مقصد.
5. اظهارنامه گمرکی:
- سندی که توسط صاحب کالا یا نماینده وی به گمرک ارائه می‌شود و اطلاعات مربوط به کالا مانند نوع، ارزش، مبدا و مقصد را شامل می‌شود.
6. ترخیص کالا:
- فرایندی که طی آن صاحب کالا با پرداخت حقوق گمرکی و ارائه مدارک لازم، مجوز ورود یا صدور کالا را از گمرک دریافت می‌کند.
7. حمل و نقل گمرکی:
- جابجایی کالا تحت نظارت گمرک از یک نقطه گمرکی به نقطه دیگر.
8. انبارداری گمرکی:
- نگهداری کالا در انبارهای گمرک تا زمان ترخیص.
9. کاپوتاژ:
- جابجایی کالا تحت نظارت گمرک از یک گمرک داخلی به گمرک دیگر در داخل کشور.
10. ترانزیت:
- عبور کالا از خاک یک کشور بدون پرداخت حقوق گمرکی به مقصد کشور دیگر.
11. ارزیابی گمرکی:
- تعیین ارزش کالا توسط گمرک به منظور محاسبه حقوق گمرکی.
12. بازرسی گمرکی:
- بررسی کالا توسط ماموران گمرک برای اطمینان از مطابقت با اطلاعات اظهارنامه و قوانین گمرکی.
13. ممنوعه و محدود:
- کالاهایی که ورود یا صدور آنها به کشور ممنوع یا مشروط به مجوز گمرک است.
14. پروانه گمرکی:
- مجوزی که پس از ترخیص کالا توسط گمرک به صاحب کالا یا نماینده وی صادر می‌شود.
15. فساد اداری:
- دریافت رشوه یا سوء استفاده از مقام توسط کارکنان گمرک.
16. حکمرانی خوب گمرکی:
- مدیریت شفاف، پاسخگو و کارآمد گمرک.
17. سازمان جهانی گمرک (WCO):
- سازمانی بین‌المللی که برای تسهیل تجارت جهانی و هماهنگی قوانین گمرکی بین کشورها فعالیت می‌کند.
